Σαν τον Σέρλοκ Χολμς: Πώς ένας εθισμένος σε ουσίες ψυχίατρος έπιασε τον «τρελό βομβιστή» της Ν. Υόρκης

Στις παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες της εποχής ο Τζορτζ Μετέσκι κάθε άλλο παρά επικίνδυνο εγκληματία θυμίζει.
Μάλλον μοιάζει μ’ έναν ευγενικό γείτονα, που πιάνεις που και που κουβεντούλα στο κατώφλι της πολυκατοικίας. Αλλά πίσω από το χαμογελαστό, φιλικό του πρόσωπο κρυβόταν ένας άνδρας που είχε σπείρει τον τρόμο τις δεκαετίες του 1940 και του 1950 στη Νέα Υόρκη.


Επί 16 ολόκληρα χρόνια αναζητούσε η αστυνομία τα ίχνη ενός βομβιστή κατά συρροήν που υπέγραφε με τα αρχικά F.P. Είχε τοποθετήσει αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς στα πιο πολυσύχναστα σημεία της αμερικανικής μεγαλούπολης, από σταθμούς  μετρό και τρένων μέχρι θέατρα και κινηματογράφους, τηλεφωνικούς θαλάμους και άλλους κοινόχρηστους χώρους τραυματίζοντας συνολικά 15 άτομα. Ήταν θέμα χρόνου να χαθούν ζωές. Τοπικά ΜΜΕ έκαναν λόγο για «την μεγαλύτερη ατομική απειλή που είχε αντιμετωπίσει ποτέ η Νέα Υόρκη».

Υλικά που σύμφωνα με την αστυνομία της Νέας Υόρκης χρησιμοποιούσε ο Τζορτζ Μετέσκι για να φτιάχνει τις βόμβες του (Φωτογραφία: ΑΡ) Υλικά που σύμφωνα με την αστυνομία της Νέας Υόρκης χρησιμοποιούσε ο Τζορτζ Μετέσκι για να φτιάχνει τις βόμβες του (Φωτογραφία: ΑΡ)

Όλα αυτά τα χρόνια η μεγαλύτερη και ικανότερη αστυνομική δύναμη στις ΗΠΑ δεν είχε καταφέρει να βρει αξιοποιήσιμα στοιχεία . Κι όσο δεν υπήρχαν νεκροί το κοινό ήταν διατεθειμένο να δείξει ανοχή για την ανικανότητά της. Αλλά όταν ο βομβιστής-φάντασμα απείλησε το 1956 με επιστολές του σε εφημερίδες ότι ήθελε πλέον να σκοτώσει, τα πράγματα έγιναν σκούρα...

Σε κατάσταση απόγνωσης στην αστυνομία σκέφτηκαν τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου να ακολουθήσουν έναν άλλο δρόμο για να εντοπίσουν τον δράστη. Εφόσον δεν διέθεταν επαρκή στοιχεία, ίσως τους βοηθούσε αν γνώριζαν κάποια στοιχεία για το ψυχολογικό του προφίλ. Έτσι ο βετεράνος του Σώματος, αστυνόμος Χάουαρντ Φίνεϊ, σήκωσε το τηλέφωνο και κάλεσε τον Δρα Τζέιμς Μπράσελ, έναν εκκεντρικό, εθισμένο σε ουσίες ψυχίατρο που γνώριζε τον τρόπο λειτουργίας των μυαλών των εγκληματιών.

Περιγραφή της εμφάνισης του F.P. δεν διέθετε η αστυνομία, αλλά ίσως ο Μπράσελ μπορούσε με τα λιγοστά διαθέσιμα στοιχεία να σχηματίσει μια εικόνα για τον ψυχικό του κόσμο, ένα συναισθηματικό πορτρέτο.

Ο δρ Τζέιμς Μπράσελ το 1966 (Φωτογραφία αρχείου: ΑΡ) Ο δρ Τζέιμς Μπράσελ το 1966 (Φωτογραφία αρχείου: ΑΡ)

Ο ψυχίατρος επικαλέστηκε στην αρχή φόρτο εργασίας. Δίσταζε να δοκιμάσει τις θεωρίες του σε μια τέτοια υπόθεση που απασχολούσε την κοινή γνώμη ολόκληρης της χώρας. Τι θα γινόταν αν αποτύχαινε, ή ακόμη χειρότερα, οδηγούσε την αστυνομία σε λάθος κατεύθυνση; Τελικά πείστηκε να μετάσχει στο μεγαλύτερο ανθρωποκυνηγητό στην ιστορία της Νέας Υόρκης.

Οι ψυχίατροι συνήθως αξιολογούν τους ασθενείς προσπαθώντας να προβλέψουν πώς θα αντιδράσουν σε δύσκολες συνθήκες, σ’ έναν καυγά με το αφεντικό τους στη δουλειά, στην απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου κτλ. Αλλά ο δρ Μπράσελ σκέφτηκε να κινηθεί αντίστροφα εξάγοντας διά της επαγωγικής μεθόδου συμπεράσματα για την ταυτότητα του δράστη μέσω της συμπεριφοράς του. Αποκαλούσε την μέθοδό του «αντίστροφη ψυχολογία» - σήμερα λέγεται κατάρτιση εγκληματικού προφίλ.

Ο αστυνόμος Φίνεϊ άδειασε μπροστά του στο γραφείο του ψυχιάτρου στο Τμήμα Ψυχικής Υγιεινής της Πολιτείας, οπου εργαζόταν, μια σακούλα με όσα στοιχεία είχε στα χέρια της η αστυνομία: φωτογραφίες από τη σκηνή του κάθε χτυπήματος, από βόμβες που δεν είχαν εκραγεί, από τις επιστολές που έστελνε στα ΜΜΕ.

Ο Μπράσελ τα μελέτησε, σταματώντας κάθε λίγο για να κρατά σημειώσεις. Τα στοιχεία «έδειχναν ξεκάθαρα ένα πράγμα», έγραψε. «Ότι κάπου στη Νέα Υόρκη κυκλοφορούσε ασύλληπτος ένας άνδρας που ήταν σίγουρα παρανοϊκός».

Αστυνομικοί οδηγούν τον Τζορτζ Μετέσκι στη φυλακή στις 22/01/1957 (Φωτογραφία αρχείου: ΑΡ)Αστυνομικοί οδηγούν τον Τζορτζ Μετέσκι στη φυλακή στις 22/01/1957 (Φωτογραφία αρχείου: ΑΡ)

Μετά από δύο ώρες σηκώθηκε από το γραφείο του και στάθηκε στο παράθυρο κοιτάζοντας τους περαστικούς να βαδίζουν βιαστικά στο δρόμο τυλιγμένοι στα πανωφόρια τους για να προστατευτούν απ’ το κρύο. Όσο παρατηρούσε το ανθρώπινο μελισσολόι, στο μυαλό του άρχισε να σχηματίζεται μια αδιόρατη εικόνα του δράστη. Στράφηκε στον αστυνόμο και σαν άλλος Σέρλοκ Χολμς άρχισε να του λέει ότι ο δράστης ήταν ένας σχιζοφρενής παράφρων, απομονωμένος από το περιβάλλον, αντικοινωνικός που έτρεφε βαθύ μίσος για φανταστικούς εχθρούς. Κι επειδή η παράνοια τείνει να κορυφωθεί γύρω στην ηλικία των 35, ο ύποπτος, 16 χρόνια μετά την πρώτη βόμβα που έβαλε το 1940, τώρα πιθανώς θα ήταν γύρω στα 50.

Όπως οι περισσότεροι παράφρονες,  ο F.P. αισθανόταν την ανάγκη να αποδείξει την υπεροχή του. Kαι το έκανε με μια μανιώδη επιμονή στην τάξη. Πιθανότατα θα ήταν «πολύ καθαρός, καλοξυρισμένος. Κάνει ό,τι μπορεί για να δείχνει τέλειος. Αποφεύγει τα κοσμήματα, τα φανταχτερά ρούχα και γραβάτες. Είναι ήσυχος, ευγενικός, μεθοδικός, έτοιμος να δράσει», είπε ο ψυχίατρος.

Ο δράστης, συνέχισε, είναι σχεδόν σίγουρο ότι δρα μόνος του επειδή οι παράφρονες «έχουν εμπιστοσύνη μόνον στους εαυτούς τους. Δεν εμπιστεύονται κανέναν. Ένας συνένοχος πιθανώς θα τα έκανε μαντάρα ή θα τον πρόδιδε»...

Η χρήση ξεπερασμένων φράσεων στις επιστολές του έδειχναν μάλλον έχει αλλοδαπό υπόβαθρο. Στο μυαλό του Μπράσελ ήρθαν οι βομβιστικές επιθέσεις αναρχικών κι εξτρεμιστών στην ανατολική Ευρώπη. «Είναι Σλάβος», γύρισε και είπε στους αστυνομικούς. «Φυσικά, είναι μια εικασία, παίζω με τις πιθανότητες», συμπλήρωσε.

Το σπίτι του  «τρελού βομβιστή» στο Γουότερμπερι του Κονέκτικατ (Φωτογραφία αρχείου: ΑΡ)Το σπίτι του «τρελού βομβιστή» στο Γουότερμπερι του Κονέκτικατ (Φωτογραφία αρχείου: ΑΡ)

Αλλά αν όντως ο βομβιστής-φάντασμα ήταν σλαβικής καταγωγής, τότε αυτό το στοιχείο θα μπορούσε να οδηγήσει και στο που έμενε. Κοιτάζοντας τους φακέλους των επιστολών που είχε στείλει στα ΜΜΕ ο F.P., ο Μπράσελ διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι είχαν ταχυδρομηθεί από την κομητεία Γουέτσεστερ, βόρεια της Νέας Υόρκης. Θεώρησε λοιπόν ότι ο βομβιστής προσπαθούσε να θολώσει τα νερά ταχυδρομώντας τα γράμματά του περίπου στη μέση της απόστασης ανάμεσα στη Νέα Υόρκη και μια από τις πόλεις όπου ζούσαν πολλοί σλαβικής καταγωγής μετανάστες, πιθανώς κάπου στο Κονέκτικατ.

Ένα άλλο στοιχείο προέκυψε από τη μελέτη του γραφικού χαρακτήρα του υπόπτου:  τα στρογγυλεμένα W θύμιζαν ίσως γυναικεία στήθη, άρα ο δράστης πρέπει να είχε αναπτύξει οιδιπόδειο σύμπλεγμα, να ήταν πιθανώς άγαμος, ένας κλασικός μοναχικός τύπος. «Δεν θέλει να έχει καμία σχέση με άνδρες -κι αφού ο έρωτάς του είναι η μητέρα του ίσως να μην ενδιαφέρεται πολύ και για άλλες γυναίκες», είπε ο Μπράσελ.

Μετά από τέσσερις ώρες ο αστυνόμος κι οι συνεργάτες του σηκώθηκαν να φύγουν μαζεύοντας τα στοιχεία. Λίγο πριν βγουν έξω ο Μπράσελ έκλεισε τα μάτια και στο μυαλό του εμφανίστηκε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα του βομβιστή: ενός άνδρα με παλιομοδίτικα ρούχα, αλλά καθαρού και μεθοδικού. «Ένα ακόμη πράγμα αστυνόμε», του είπε. «Όταν τον πιάσετε -και δεν αμφιβάλλω γι’ αυτό- θα φορά σταυρωτό κοστούμι. Και θα είναι κουμπωμένο».

Ο Τζορτζ Μετέσκι με το σταυροκούμπωτο κοστούμι στο αστυνομικό τμήμα του Γουότερμπερι του Κονέκτικατ (Φωτογραφία: ΑΡ) Ο Τζορτζ Μετέσκι με το σταυροκούμπωτο κοστούμι στο αστυνομικό τμήμα του Γουότερμπερι του Κονέκτικατ (Φωτογραφία: ΑΡ)

Λίγο πριν τα μεσάνυχτα της 21ης Ιανουαρίου του 1957 οι αστυνομικοί έφθασαν στο σπίτι του Τζορτζ Μετέσκι, ενός άγαμου μεσήλικα λιθουανικής καταγωγής που ζούσε με τις δύο μεγαλύτερες αδελφές του στο Γουότερμπερι του Κονέκτικατ. Στο παρελθόν είχε εμπλακεί σε καβγάδες στους χώρους εργασίας του κι έχει λογοφέρει με συναδέλφους και γείτονες. Η αστυνομία τον εντόπισε σκαλίζοντας τα αρχεία προσωπικού μιας εταιρείας που είχε αναφέρει ο F.P. σε μια από τις επιστολές του. Σχεδόν όλα τα χαρακτηριστικά του ταίριαζαν με το προφίλ που είχε σχηματίσει ο δρ Μπράσελ.

Ο Μετέσκι εμφανίστηκε στο κατώφλι με τις πυτζάμες του. «Δεν πας πάνω να ντυθείς Τζορτζ;», του είπε ένας από τους επιθεωρητές. Λίγο αργότερα ο 53χρονος άνδρας κατέβηκε φορώντας καφέ σκαρπίνια κι ένα μπλε σταυροκούμπωτο κοστούμι...

Έτσι έληξε ένα ανθρωποκυνηγητό που κράτησε 17 ολόκληρα χρόνια και γεννήθηκε ένας νέος κλάδος στην Εγκληματολογία, το criminal profiling...

   O «τρελός βομβιστής» της Νέας Υόρκης, Τζορτζ Μετέσκι στο κελί της φυλακής το 1953 (Φωτογραφία αρχείου: (AP/AC)

                                  Ο δρ Τζέιμς Μπράσελ το 1966 (Φωτογραφία αρχείου: ΑΡ)


ΤΡΥΦΩΝΑΣ ΚΑΪΣΕΡΛΙΔΗΣ


Πηγή:  iefimerida.gr