Μνήμη θανάτου και εμβάθυνση της αυτοσυνειδησίας με αφορμή την πανδημία

Χριστίνα Κατζουράκη, Ιατρός, Θεολόγος, Mr Θεολογίας

Μνήμη θανάτου και εμβάθυνση της αυτοσυνειδησίας με αφορμή την πανδημία κατά τον άγιο Σωφρόνιο του Έσσεξ

Η απειλητική για τη ζωή πανδημία, οδηγεί με ένα τρόπο “φυσιολογικό”, στη μνήμη του θανάτου και στην σκληρή διαμάχη της αιωνιότητας με τη φθορά και το θάνατο. Οδηγείται έτσι ο άνθρωπος στην εμβάθυνση της αυτοσυνειδησίας του. Αναλαμβάνει αγώνα κατά των παθών. Διδάσκεται την αληθινή προσευχή[1].Η μνήμη θανάτου τον συνάπτει άρρηκτα με το αιώνιο, πυροδοτώντας μέσα του τη συνειδητοποίηση της αρχής του προσώπου[2] και τη διαδικασία πραγμάτωσής της[3].

Πρώτος σταθμός της διαδικασίας η συνειδητοποίηση της ουσίας της αμαρτίας, «ως εγκλήματος κατά της Θείας Αγάπης»[4], «ως αθετήσεως της Πατρικής αγάπης»[5] και αυτοκτονίας στο οντολογικό επίπεδο[6]. Καρπός αυτής της συνειδητοποίησης είναι η μετάνοια για την υπερηφάνεια και την αυτονόμηση. Η μετάνοια δεν έχει αναφορά στο ηθικό-ψυχολογικό επίπεδο, αλλά είναι γεγονός με οντολογικό περιεχόμενο[7].Έτσι, παρ’ ότι χαρακτηρίζεται από ακραία ταλαιπωρία οδηγεί τελικά στην οντολογική παράκληση. «Μακάριοι οι πενθούντες ότι αυτοί παρακληθήσονται» (Ματθ. 5,4).  Η μετάνοια αρχίζει από την προσωπική μας αμαρτωλή κατάσταση, αλλά τελικά οδηγεί στην εκούσια ανάληψη προσωπικά της ευθύνης για το παγκόσμιο κακό. “Εγώ είμαι η αιτία του κακού”. Έτσι ο χριστιανός πορεύεται προς τα κάτω στο βάθος της αναποδογυρισμένης πυραμίδας[8], συναντώντας τον Χριστό, ο οποίος σηκώνει την αμαρτία ολόκληρου του κόσμου. Εκεί, και με την ενέργεια της αγάπης του Χριστού που τον ελκύει σ΄αυτό το βάθος, σηκώνει, κατά το μέτρο του, πάνω του το βάρος των αδελφών του, ανατρέποντας την κοσμική λογική[9]. Και μόνον έτσι πραγματοποιείται η μετάβαση από το άτομο στο πρόσωπο. Ο άνθρωπος πλατύνεται και αναπτύσσεται μέσα του η δυνατότητα να συμπεριλάβει εντός του τον έτερο ως αδελφό. Να συμπεριλάβει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, μετανοώντας γι’ αυτό και αναφέροντάς το υποστατικά στο θρόνο του Θείου Όντος. Έτσι η μετάνοια του ενός, του καθενός ανθρώπου, ενοποιεί ολόκληρο το σώμα του Αδάμ.

Στις παρούσες συνθήκες, κατά τρόπο μοναδικό, με την κοινή παγκόσμια δοκιμασία ο Σαρκωμένος Λόγος αγαπητικά κραυγάζει εκ νέου και καλεί σε κοινή μετάνοια, λειτουργώντας η μετάνοια αυτή ενοποιητικά και ευνοώντας την συνειδητοποίηση της κοινής φύσεώς μας σε μύριες υποστάσεις. Είμαστε όλοι ένα.Ένα είναι το ανθρώπινο γένος, ένας είναι ο όλος Αδάμ και ο Χριστός τον προσκαλεί, διά της μετανοίας, σε συνέργεια μαζί Του, στην πράξη της αναδημιουργίας του[10]. Εκείνος δεν οφείλει παρά να ανταποκριθεί στο κάλεσμα: «Οφείλομεν να λάβωμεν σοβαρώς υπ΄όψιν την κλήσιν του Χριστού: Να αλλάξωμεν ριζικώς τον τρόπον της εσωτερικής ημών ζωής και κοσμοθεωρίας, τας σχέσεις ημών προς τους ανθρώπους και προς παν φαινόμενον εν τω κτιστώ είναι…Ηεντολή μη αντιστήναι τω πονηρώ είναι η πλέον αποτελεσματική μορφή πάλης κατά του κακού. Όταν εις την βίαν ανθίσταταί τις διά των μέσων εκείνων εις τα οποία προσφεύγει και ο ποιών την αμαρτίαν, τότε αυξάνει η δύναμις του παγκοσμίου κακού»[11].

Οι συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί είναι άκρως ευνοϊκές για να ζήσει καθ΄ένας από εμάς στο δικό του προσωπικό χώρο εκούσια το λόγο του Θεού προς τον άγιο Σιλουανό: «Κράτει το νου σου στον Άδη, και μην απελπίζου»[12]. Αυτή είναι η οδός του Θεανθρώπου που έγινε το αιώνιο σημείο του Θεού για όλες τις γενεές του παρόντος αιώνος. Η οδός αυτή δόθηκε από τον Κύριο ως εντολή στον άνθρωπο. Εντολή που ανανεώνεται ανά εποχή, μέσα από το στόμα των αγίων. Προτείνει στον άνθρωπο την κατάβαση, την πορεία προς τα κάτω, για να αποκτήσει την ταπείνωση, την πνευματική νίκη. Ο νους μας στον Άδη και ταυτόχρονα η απόλυτη ελπίδα μας στην ευσπλαχνία του Θεού, στην αγάπη Του.

περιστάσεις που διανύουμε μας ζητείται πειθαρχία, η οποία χαρακτηρίζεται από ακούσια υποταγή, και ως τέτοια προκαλεί αντίδραση. Όμως κανείς δεν μπορεί να μας εμποδίσει από το να βιώσουμε την κατάσταση αυτή ως εκούσια, αγαπητική υποχώρηση, ταπεινή εκκοπή του ιδίου θελήματος και της ιδίας ανέσεως για το καλό και την αγάπη του αδελφού μας, ως ευκαιρία για την εκπλήρωση, κατά κάποιον τρόπο, της δευτέρας εντολής. Δεν θα μπορούσε να ταυτιστεί η πειθαρχία αυτή με υπακοή, γεγονός που κατά τον άγιο Σωφρόνιο προϋποθέτει σχέση προσωπική[14]. Εδώ πειθαρχούμε σε νόμους. Ωστόσο και η πειθαρχία είναι άκρως απαραίτητη στην κοινή ζωή, και την «επίτευξη αρμονικής διαρθρώσεως του όλου»[15]. Σύμφωνα με τον άγιο Σωφρόνιο: «Η πειθαρχία είναι αναγκαία, υποχρεωτική, για να ζούμε από κοινού, η υπακοή είναι αναγκαία για την αιώνια σωτηρία»[16].

Στο πλαίσιο αυτής της πειθαρχίας ζητείται η απομόνωση, και η κατ’ οίκον παραμονή. Κατά τον άγιο Σωφρόνιο, και όχι μόνο, την μετάνοια ευνοεί η ασκητική έννοια της ερήμου. Αυτή δεν αναφέρεται σε γεωγραφικό τόπο αλλά σε τρόπο ζωής. Είναι η απομάκρυνση από τους ανθρώπους. Η ελευθερία αυτή είναι απαραίτητη για την πλήρη κατάδυση του πνεύματος, αλλά και όλης της υπάρξεώς μας, στην Θεία σφαίρα[17]. Αντίθετα ο άνθρωπος της εποχής μας καταναλώνεται σε μια απειλητική εξωστρέφεια. Οι συνθήκες που διανύουμε, στο πλαίσιο των μέτρων για την πανδημία, παρέχεται μια μοναδική ευκαιρία για αναζήτησηκαι επαφή με την καρδιά και το βαθύτερο είναι μας, αναγκαία προϋπόθεση στον αγώνα για τη συναίσθηση της ασθένειάς μας και την μετάνοιά μας. Η συναίσθηση αυτή οδηγεί αβίαστα στην προσευχή, η οποία «απαιτεί αφ’ ημών σχόλην»[18] «παλλόμενη μέσα μας, μας φέρει στο σύνορο μεταξύ δύο κόσμων, του παρόντα και του ερχόμενου»[19]. Αναδύεται έτσι στην ανθρώπινη ψυχή η ανάγκη για κοινωνία με το Απόλυτο Είναι, μέσω της προσευχής. Τότε Αυτός που είπε «ου γαρ ήλθον καλέσαι δικαίους αλλ’ αμαρτωλούς εις μετάνοιαν»(Ματθ.9,13), θ’ απαντήσει πραγματικά στην αναζήτησή μας.

Έτσι στην παρούσα κατάσταση, τόσο η συνθήκη της απειλής και του φόβου από την λοιμώδη πανδημία, όσο και η συνθήκη της απομόνωσης λόγω των υγειονομικών μέτρων, λειτουργούν κατά τρόπο ακραία ευνοϊκό στην καλλιέργεια της προσευχής από μέρους των πιστών. Αρκεί η συγκατάθεση του απαραβίαστου αυτεξούσιου.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ (pemtousia.gr)

9-4-20

Επιμέλεια Θεμάτων ''Εκκλησία/Ορθοδοξία'' ANDREAS M - Παιανία Αττικής για το newspull.*ΣΗΜΕΙΩΣΗ:Ο Ανδρέας ΔΕΝ είναι διαχειριστής του blog newspull.gr